Bezpieczny spacer? Uważaj na Barszcz Sosnowskiego

W okresie letnim chętnie korzystamy z uroków pogody, spędzając czas na świeżym powietrzu, w otoczeniu przyrody. Poszukujemy takich miejsc, gdzie możemy w odosobnieniu odpocząć i cieszyć się pięknem natury.

Podczas przemierzania nowych i doskonale znanych szlaków warto zachować ostrożność, nie tylko ze względu na ryzyko ukąszeń, czy użądleń owadów, ale także kontakt z roślinami trującymi. Jedną z najbardziej toksycznych jest Barszcz Sosnowskiego, który zawiera substancje szkodliwe dla ludzkiego zdrowia. Choć mało kto wie o tej roślinie to jest ona bardzo niebezpieczna!

Gdzie można spotkać Barszcz Sosnowskiego?

Barszcz Sosnowskiego jest zaliczany do roślin inwazyjnych i występuje na terenie całej Polski. Gatunek może wyrastać na obrzeżach pól uprawnych, przydrożach, terenach kolejowych, wzdłuż rowów melioracyjnych, na łąkach, odłogach, na obrzeżach jezior, rzek i strumieni, w zadrzewieniach i zakrzewieniach, lasach i na śródleśnych polanach.

Jak rozpoznać Barszcz Sosnowskiego?

Barszcz Sosnowskiego często mylony jest z wyrośniętym koprem, chociaż jest od niego o wiele wyższy (maksymalnie może osiągać nawet cztery metry wysokości). Zbudowany jest z zielonej łodygi, która na dole pokryta jest fioletowymi plamkami. Liście barszczu są bardzo duże i rozłożyste z ostrymi końcówkami. Kwiatostan barszczu ma postać dużego, gęstego baldachu, dorastającego do nawet 50 cm średnicy, który złożony jest z baldaszków (30-70). Kwiaty są białe. Młode rośliny tworzą tylko tzw. rozety liściowe.

Dlaczego Barszcz Sosnowskiego to roślina niebezpieczna?

Gatunek wykorzystuje mechanizm konkurencji międzygatunkowej i stwarza istotne zagrożenie dla rodzimej roślinności. Dzięki olbrzymiej produkcji nasion (ok. 20 tys. do 100 000 tys. z jednego osobnika) i ich opadaniu w bliskiej odległości roślina bardzo szybko się rozsiewa tworząc gęste połacie, których duże liście powodują zacienienie i zahamowanie wzrostu innych roślin. Zmienia również właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne gleby. Ponadto ze względu na swoje właściwości toksyczne, jest bardzo niebezpieczny dla ludzi i zwierząt,. Wywołuje silne oparzenia i reakcje fotouczuleniowe.

Barszcz Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi) to roślina parząca !

Za toksyczność Barszczu Sosnowskiego odpowiedzialny jest olejek eteryczny, wydzielany przez roślinę. Wywołuje on reakcję fototoksyczną — związki zawarte w roślinie uwrażliwiają organizm ludzki na działanie promieni słonecznych, łączą się z DNA komórek skóry i podczas ekspozycji na słońce, powodują oparzenia II i III stopnia.

Objawy poparzenia pojawiają się najczęściej po ok. 15 minutach od kontaktu z rośliną lecz symptomy reakcji fotouczuleniowej mogą wystąpić nawet do 48 godzin po zetknięciu z Barszczem Sosnowskiego. Zmiany w postaci zaczerwienienia skóry, bolesnych pęcherzy wypełnionych płynem surowiczym i obrzęku zauważalne są głównie na twarzy oraz kończynach. Przez kilka dni utrzymuje się stan zapalny, jednak plamy i blizny po pęcherzach pozostają na skórze znacznie dłużej. Warto pamiętać, że podrażnienia i zaczerwienienia są wrażliwe na światło UV nawet do kilku miesięcy lub lat. Najbardziej zaawansowane poparzenia mogą skutkować rozwojem martwicy, wymagającej szybkiej interwencji chirurgicznej. U osób, które zetknęły się z Barszczem Sosnowskiego, pojawiają się także nudności i wymioty, bóle głowy, zapalenie spojówek oraz podrażnienie dróg oddechowych.

Kontakt z rośliną jest niebezpieczny szczególnie dla dzieci (wysokość rośliny oraz wielkość jej liści mogą stwarzać atrakcyjne warunki do zabawy), osób o jasnej karnacji (mała ilość melaniny w skórze) oraz alergików. Istnieje duże ryzyko wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego - nagłej reakcji alergicznej, która zagraża życiu.

Toksyczności barszczu Sosnowskiego sprzyja wilgoć i wysoka temperatura powietrza, zatem należy uważać szczególnie latem. Ponadto warto wiedzieć, że do poparzeń może dojść nawet bez bezpośredniego kontaktu z barszczem Sosnowskiego, gdyż wydzielane przez niego olejki eteryczne mogą unosić się w powietrzu nawet na odległość kilkunastu metrów.

Jak się ustrzec przed poparzeniem?

Jedyną opcją, aby uniknąć oparzeń jest unikanie wszelkiego kontaktu z rośliną. Należy pamiętać, że nie tylko dotykanie, ale również przebywanie w pobliżu Barszczu Sosnowskiego może spowodować nieprzyjemne dolegliwości, ponieważ w powietrzu unoszą się cząsteczki toksycznych olejków eterycznych. Gdy podczas spaceru napotkasz na roślinę:

• najlepiej jak najszybciej się od niej oddalić, ze względu na lotne olejki eteryczne emitowane do otocznia, które mogą osadzać się na skórze,

• bezwzględnie unikaj kontaktu z rośliną, nie dotykaj jej i tym bardziej nie zrywaj,

• przebywając w bliskości barszczu Sosnowskiego jak najszybciej ochroń skórę i drogi oddechowe przed promieniowaniem UV (załóż okulary oraz odzież zakrywającą skórę ). Pamiętaj, że skóra dzieci jest bardziej wrażliwa na toksyczne działanie soku barszczu.

Pamiętaj - należy niezwłocznie powiadomić odpowiednie służby, jeśli zauważysz Barszcz Sosnowskiego!

Zasady postępowania w przypadku wystąpienia poparzenia:

• w przypadku bezpośredniego narażenia/ kontaktu na działanie Barszczu Sosnowskiego w jak najkrótszym czasie przemyj skórę letnią wodą z mydłem tak, by usunąć z jej powierzchni sok rośliny. Ponadto zaleca się umyć wszystkie przedmioty i uprać odzież, która miała kontakt z barszczem,

• jeżeli pojawiły się pęcherze surowicze, ale nie doszło do ich rozerwania, można zastosować miejscowo maści (kremy) kortykosteriodowe po konsultacji z lekarzem lub farmaceutą,

• w przypadku kontaktu oczu z rośliną należy je przemyć dokładnie wodą, chronić przed światłem i skonsultować z okulistą,

• nie dotykaj zmienionych miejsc na skórze, stosuj na nie chłodne okłady z lodu, a dobór środków farmakologicznych skonsultuj z lekarzem,

• w przypadku silnego poparzenia i występujących problemów oddechowych wezwij pogotowie ratunkowe,

• niezależnie od stopnia nasilenia objawów - należy unikać ekspozycji na światło słoneczne (nawet w przypadku braku objawów przynajmniej przez 48 godzin).